Chociaż termin rootkit może brzmieć jak reguła rozwiązywania zadań matematycznych lub narzędzie ogrodnicze, to nie jest ani jedno, ani drugie. Rootkit może być dość niebezpieczny dla danych osobowych na Twoim urządzeniu i zazwyczaj służy cyberprzestępcom. Oto krótka definicja rootkita w kontekście informatycznym — rootkity to rodzaj złośliwego oprogramowania, które może dać cyberprzestępcy kontrolę nad Twoim komputerem bez Twojej zgody lub wiedzy.
Co to jest rootkit? Definicja rootkita
Termin rootkit to połączenie słów „root” i „kit.” „Root,” „admin,” „superuser” lub „system admin” to zamienne terminy oznaczające konto użytkownika z uprawnieniami administratora systemu operacyjnego. Z kolei „kit” oznacza pakiet narzędzi programowych. Zatem rootkit to zestaw narzędzi dający komuś najwyższe uprawnienia w systemie.
Rootkity są szczególnie niebezpieczne, ponieważ są zaprojektowane tak, aby ukrywać swoją obecność na Twoim urządzeniu. Cyberprzestępca, który zainstalował rootkit na Twoim urządzeniu (często przez e-mail phishingowy) może zdalnie uzyskać dostęp i kontrolować je. Dzięki temu, że umożliwiają dostęp na poziomie root, rootkity mogą być wykorzystane do dezaktywacji oprogramowania antywirusowego, szpiegowania Twojej aktywności, kradzieży wrażliwych danych lub uruchamiania innego złośliwego oprogramowania na urządzeniu.
Czy rootkit to wirus?
Wbrew powszechnemu przekonaniu, rootkit to nie wirus — to malware. To faktycznie może brzmieć myląco. Wirus to tylko jeden rodzaj malware, a podczas gdy wirus jedynie uszkadza dane, rootkit jest znacznie bardziej zaawansowany. Na szczęście nowoczesne oprogramowanie antywirusowe, wykorzystujące najnowsze techniki bezpieczeństwa, takie jak heurystyka behawioralna, może poradzić sobie z różnymi typami malware, od wirusów i robaków po ransomware, trojany, a nawet niektóre rootkity.
Dlaczego rootkity są takie niebezpieczne?
- Są podstępne: Infekcje rootkitami mogą rozprzestrzeniać się przez podstępne wektory zagrożeń, takie jak uszkodzone pliki do pobrania, spamowe wiadomości e-mail i zestawy exploitów. Niektóre rootkity polegają nawet na trojanach, takich jak Perkiler malware, aby naruszyć bezpieczeństwo systemu.
- Są niewykrywalne: W przeciwieństwie do innych rodzajów malware, głęboko ukryty rootkit nie ujawnia wielu objawów. Może nawet obejść Twoje oprogramowanie zabezpieczające, co sprawia, że trudniej jest je usunąć. Niektóre rootkity można usunąć wyłącznie poprzez formatowanie dysku i ponowną instalację systemu operacyjnego.
- Są zdolne: Kilku ekspertów nazywa rootkity szwajcarskimi scyzorykami malware, ponieważ mają wiele możliwości. Niektóre narzędzia rootkitowe mogą kraść dane logowania i finansowe, wyłączać protokoły bezpieczeństwa, rejestrować naciśnięcia klawiszy i więcej. Inne rootkity pozwalają hakerowi uzyskać tylne drzwi do systemu i wrzucić kolejne złośliwe oprogramowanie. Mając odpowiedni rootkit, haker może zamienić system w bota, aby stworzyć botnet i przeprowadzać ataki DDoS (Distributed-Denial-of-Service) przeciwko witrynom.
Rodzaje rootkitów
Bootloader rootkit
Gdy tylko włączasz komputer, jego bootloader ładuje system operacyjny. Rootkit bootloadera infiltruje ten mechanizm, zarażając Twój komputer złośliwym oprogramowaniem zanim system operacyjny będzie gotowy do użycia. Rootkity bootloadera stanowią mniejsze zagrożenie dzięki funkcjom bezpieczeństwa, takim jak Secure boot.
Firmware rootkit
Firmware to rodzaj oprogramowania, które zapewnia podstawową kontrolę nad kawałkiem sprzętu, dla którego jest napisane. Wszystkie rodzaje urządzeń, od telefonów komórkowych po pralki, mogą mieć firmware. Rootkit firmware jest trudny do znalezienia, ponieważ ukrywa się w firmware, gdzie narzędzia cyberbezpieczeństwa zazwyczaj nie szukają malware.
Kernel Rootkits
Jądro systemu operacyjnego jest trochę jak jego układ nerwowy. To krytyczna warstwa wspomagająca podstawowe funkcje. Rootkit jądra może być katastrofalny, ponieważ atakuje kluczowy komponent komputera i daje cyberprzestępcy znaczną kontrolę nad systemem.
Memory rootkit
Rootkity pamięci rezydują w pamięci RAM komputera i mogą spowolnić działanie urządzenia jednocześnie wykonując złośliwe zadania. Zazwyczaj można usunąć rootkit pamięci poprzez ponowne uruchomienie komputera, ponieważ proste ponowne uruchomienie usuwa całą pamięć procesów z urządzenia.
Application rootkit
Rootkit aplikacji może modyfikować Twoje zwykłe pliki kodem rootkita, dając twórcy rootkita dostęp do Twojego komputera za każdym razem, gdy uruchomisz zainfekowane pliki. Jednakże, ten rodzaj malware łatwiej jest wykryć, ponieważ pliki zawierające takie rootkity mogą zachowywać się nietypowo. Dodatkowo, Twoje narzędzia bezpieczeństwa mają większą szansę na ich wykrycie.
Co to są ataki rootkit?
Atak rootkit to atak, w którym cyberprzestępca wykorzystuje rootkit przeciwko Twojemu systemowi. Jak wspomniano powyżej, rootkity mogą się rozprzestrzeniać przez zainfekowane pliki do pobrania, takie jak aplikacje na telefon komórkowy. Bardziej ukierunkowane ataki rootkit wykorzystują inżynierię społeczną, taką jak phishingowe e-maile, jako wektor ataku.
Niektóre zaawansowane ataki rootkit są trudniejsze do przeprowadzenia. Na przykład cyberprzestępca może potrzebować użycia zainfekowanego dysku, aby zainstalować rootkit bootloadera na systemie operacyjnym.
Jak wykryć i usunąć rootkity?
Rootkity nie są łatwe do wykrycia z powodu ich tajemniczej natury. Ponadto, niektóre rootkity mogą ominąć oprogramowanie cyberbezpieczeństwa. Wciąż jednak istnieją pewne objawy, które mogą wskazywać na obecność rootkita:
#1 Awaria systemu: Rootkit, który zaraża bootloader, dysk twardy, BIOS lub aplikacje komputera, może powodować awarie systemu i konflikty oprogramowania.
#2 Nieprawidłowe działanie oprogramowania: Czy zauważyłeś spowolnienia, tajemnicze zmiany ustawień lub nieprawidłowe działanie przeglądarki? Za takie problemy może odpowiadać rootkit.
#3 Awaria antywirusa: Jeśli Twój antywirus wyłączy się bez powodu, spróbuj przeskanować system za pomocą narzędzia do wykrywania rootkitów. Następnie ponownie zainstaluj swoje oprogramowanie zabezpieczające.
Jak zapobiec zainfekowaniu systemu przez rootkit malware
Warto proaktywnie chronić swoje urządzenia przed wszelkimi rodzajami malware, a rootkit malware to szczególnie poważne zagrożenie. Z naszego artykułu w Malwarebytes Labs na temat jak zapobiegać atakom rootkitów na komputer lub urządzenie mobilne, oto kroki, które można podjąć, aby pozostać bezpiecznym:
- Skanuj swoje systemy: Użyj zaawansowanego skanera zagrożeń, takiego jak ten w Malwarebytes Premium, aby regularnie skanować urządzenia pod kątem zagrożeń. Nasz artykuł zawiera jeszcze bardziej szczegółowe porady dotyczące skanowania rootkitów na różne sposoby, ale regularne skanowanie malware to dobry początek.
- Uważaj na próby phishingu: Uważaj, na co klikasz i co pobierasz. Ataki phishingowe w e-mailach stały się bardzo zaawansowane i próba phishingu może wyglądać niemal identycznie jak prawdziwy e-mail od kogoś, kogo darzysz zaufaniem, np. od swojego banku lub ulubionego sprzedawcy. Zawsze sprawdzaj adres e-mail nadawcy, aby upewnić się, że pochodzi z legalnej domeny (np. e-mail PayPala pochodzi z paypal.com), a jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, czy e-mail to próba phishingu, możesz przesłać go do rzekomego nadawcy, aby to sprawdzili. Zachowaj ostrożność wobec linków, które otrzymujesz w wiadomościach tekstowych z nieznanych numerów.
- Aktualizuj oprogramowanie: Aktualizacje oprogramowania czasami pojawiają się w nieodpowiednich momentach, kiedy jesteś w trakcie czegoś innego, ale programiści wysyłają je z jakiegoś powodu. Wiele aktualizacji zawiera poprawki bezpieczeństwa dotyczące błędów, które programista odkrył, więc nie chcesz z tym zwlekać. Najlepiej jest aktualizować oprogramowanie, gdy tylko dostaniesz powiadomienie.
- Używaj zaawansowanego antywirusa/antymalware: Zaawansowana ochrona antywirusowa i antymalware, taka jak Malwarebytes Premium, wykorzystuje wiele różnych metod wykrywania i blokowania zagrożeń przed dostaniem się na Twoje urządzenia. To kluczowy krok w ochronie przed różnorodnymi zagrożeniami i rodzajami malware.